Licht aan

Als we een tijdje aandachtig naar de natuur kijken, worden een aantal dingen snel helder. Waar licht is, is ook schaduw. Er is groei, in nauwe samenwerking met verval. Dingen verschijnen waar andere dingen verdwijnen. Die verschijnselen observeer je, ze hebben niets met juist of onjuist, met goed of slecht te maken. Wie of wat aan de natuur meedoet, lijkt te dansen binnen de orde die daar geldt. 

Maar als we onze persoonlijke wereld binnengaan, vol belangen, doelen en ambities, laten we het vermogen om eenvoudig waar nemen vaak onbenut. En dat is een jammerlijk gegeven, want we hebben nog altijd van doen met de ‘wetten’ van de werkelijkheid; we staan niet buiten de natuur. Tuurlijk, persoonlijke (inter)acties geven een extra, heel eigen dynamiek aan het spel, maar het fluctuerende karakter van de ondergrond verandert niet. 

Plotseling lijkt neergang op een bedreiging, en voelt dood niet zo natuurlijk meer. Donker wordt ongunstig. We verliezen ons vermogen helder te denken, we gedragen ons onredelijk. Hoop en vrees beginnen onze uitkijk te domineren. Kou is ineens niet meer de partner van warm, maar een obstakel voor onze vakantie. Vervolgens gaat er van alles mis. In ons onderbewustzijn, het deel van ons leven dat verstoken blijft van onze simpele, heldere aandacht, worden allerlei emoties in stand gebracht om de realiteit te bestrijden, en we vertellen onszelf en anderen verhalen om dat wat is, te proberen te verdraaien. We komen in de rol van slachtoffer, in een omgeving die in zichzelf vrij is van ‘wat zou moeten’.

Wat de wetenschap doet in de buitenwereld, doet spiritualiteit in de persoonlijke sfeer. Geen opinies of valse aannames, maar helder observeren van je eigen belevingswereld, eerste persoon enkelvoud. Zelfonderzoek om te leren zien: hoe zit het nu eigenlijk echt? Waar handel ik in strijd met wat waar is volgens m’n eigen observatie? Waar zijn mijn denkbeelden en overtuigingen uit de maat met het grote ritme, met ‘natuur’? Betere beslissingen vloeien langzaam voort uit zulk onderzoek. Beter in de zin van: meer in overeenstemming met je eigen aard, met wat je bent. Zo’n eerlijke inspectie legt niemand op; die dienst zijn we eerst en vooral aan onszelf verschuldigd.