Waarmee we zijn geboren

Of het nu via media is, of aan de tafel met collega’s en zelfs familieleden: het publieke debat doet soms behoorlijk gespannen en chaotisch aan. Nieuwe –ismes schieten als paddenstoelen uit de grond en de éné (hashtag)groep of opinie waarmee we ons kunnen (en onbewust vaak automatisch ook) identificeren staat nog lijnrechter en luidruchtiger tegenover haar tegenhanger dan de andere. Het voelt wat stram allemaal. Blijft er zo nog wel wat over van de gezelligheid? Welke plek wil of moet ik (niet) innemen? Hoe navigeer je in zulk onstuimig water?

Er is iets dat we 'gezond verstand' noemen. Common sense. Elk mens is er, per definitie, mee uitgerust; ‘the sanity we are born with.’ Het is een zeker gevoel voor norm, het vermogen om te denken en gedragen op een manier die niet schadelijk is. Gezond of boerenverstand heeft te maken met respect voor dát wat al duidelijk is, dat wat voorhanden is. Elke situatie die zich aandient heeft een werkbare kant. Je verstand gebruiken betekent dealen met de dingen die komen. We gaan ze niet uit de weg, noch maken we ze groter dan ze zijn. De normaalste zaak. Als je honger krijgt eet je wat. Bij vermoeidheid is rust een goed idee. Zo raakt er niets oververhit. Zo blijft er niets onderbelicht.

Je kunt, van welke kant de wind ook waait, altijd eerst bij jezelf te raden gaan.  Als we de dokter of het internet vragen hoe laat de kinderen het best zouden kunnen gaan slapen, kan het erop duiden dat we wat ver van ons 'zelf' zijn afgedwaald. Elders te raden gaan terwijl er genoeg heldere indicaties zijn is niet logisch, is niet zinnig (in de Engelse taal: it makes no sense, it is nonsense). Dat ondermijnt onze intuïtie, het schaadt het zelfvertrouwen en de zelfredzaamheid die we (nog) hebben, ongeacht de verschillen per individu. Vraag je af: wat is redelijk in dit geval? Niet in puur rationele zin, maar 'bezien in het grotere plaatje'. 

Gaat de taak of vraag onze kennis en vermogens duidelijk te boven? Dan bezwaren we er ons niet onnodig mee; we besteden ‘m uit aan iets of iemand die ’t beter kan. En als dát ook niet kan, dan niet. Prima. Geen reden om de kalmte te verliezen. Common sense is nooit complex of ver weg. Ze houdt je met beide voeten in de realiteit. Gezond verstand bevat een zekere  waardigheid en elegantie. Ze draagt ook gematigdheid in zich, en behoedt ons tegen extremen, of die zich nu uiten in opvattingen, manieren van communiceren, consumptiepatronen, of op ander vlak. 

Deze menselijke kwaliteit waarborgt flow. Het is zoals je je van een rivier laat afdrijven op een vlot of in een opblaasband. Soms drijf je richting de linkeroever, soms kom je dichtbij de rechteroever. Maar je houdt je daar niet vast. Hoe of waar de rivier ook stroomt, zodra je één van beide kanten vastgrijpt is er veel weerstand van het water. Dat put je uit. Het is niet natuurlijk. Niet-vastpakken is genoeg, je hoeft je niet eens af te zetten. Je zorgt ervoor dat je in de stroom blijft. Die neemt je vanzelf mee.